Perfect of helemaal niet
Uitstelgedrag is een vaak voorkomend symptoom van perfectionisme. Je hebt een idee of een plan en je wil dat graag uitwerken. Zo wil je bijvoorbeeld een eigen zaak starten, een bijberoep beginnen, je trouwfeest plannen, je huis herinrichten, … In gedachten zie je het al helemaal voor je. Het project wordt concreter in je hoofd en het ziet er fantastisch uit als het klaar is. Misschien neem je er een notaboekje bij of iets anders om je gedachten te structureren. De ideeën stromen en in je hoofd gaat het van “oooh” naar “aah” en “oh ja, dat ook nog”! Je project is in je hoofd al helemaal uitgewerkt en er komen allerlei leuke “nevenideeën” opzetten. Cool, daar gaan we werk van maken!
Alleen weet je niet meteen hoe je er moet aan beginnen en dat resulteert in… juist ja: uitstelgedrag.
Je moet namelijk eerst nog die ene taak afwerken. Morgen begin je eraan… Nadat je alle huishoudelijke taken gedaan hebt. Overmorgen heb je een uurtje tijd. Maar ja, op een uurtje krijg je niet veel gedaan. Tegen dat je goed en wel begonnen bent moet je alweer stoppen. Volgende week misschien. Nu ja, het is momenteel echt wel heel druk. Zo blijf je steeds maar verder uitstellen en heb je telkens het perfecte excuus om niet te beginnen. Geheel onbewust verval je in uitstelgedrag omwille van je perfectionisme en krijg je zelfs stress van je fantastische plan…
De berg wordt te groot
Eerst en vooral: het is enorm waardevol dat je de ideeën kan laten stromen en je super enthousiast wordt van het plan dat je in je hoofd hebt! Tegelijk ben je zo creatief aan de slag gegaan dat het al een heus project wordt. Omdat je zo inventief bent en het een leuk idee is, is het project in je hoofd al helemaal klaar. Je kijkt er zo naar uit om het ook echt in de praktijk te zien. Alleen weet je niet goed meer hoe je er moet aan beginnen.
Dus doe je een beetje van dit en een beetje van dat, maar in realiteit geraakt er eigenlijk niet echt iets afgewerkt. Daardoor kan het aanvoelen alsof je niets doet. De kans bestaat dat je gefrustreerd geraakt omdat je de hele dag bezig bent, maar op het einde van de dag niet concreet kan zeggen waarmee je precies bezig was.
De afstand tussen waar je nu staat en waar je graag naartoe wil is nog zo groot. Het lijkt wel een hele hoge berg waarvan je de top niet meer kan zien. En toch zou je liefst al op de top staan. Terwijl je begint te klimmen lijkt de berg zelfs nog hoger dan je had verwacht, omdat er steeds meer taken en ideeën blijven bijkomen van zodra je iets begint uit te werken.
Uitstelgedrag
Op dit moment heb je je idee, je plan en het eindresultaat voor ogen. Je hebt al genoteerd wat je nodig hebt en het idee laat je niet meer los. Alleen ben je nog niet echt concreet aan de slag gegaan.
Je hebt namelijk nog veel andere taken die je moet afwerken. Die zijn dringender en daarbij zie je meer vooruitgang. Jouw project is een idee waarmee je speelt en waarvoor je ooit wel eens tijd zal maken. Je gelooft er wel in, maar er is geen garantie dat het resultaat ook zo mooi zal zijn zoals je het in je gedachten hebt. Dus stel je het nog even uit. Want zo lang je niet “klaar” bent met je project kan het ook niet falen. En zolang je excuses kan aanhalen hoef je niet toe te geven dat je project (nog) niet helemaal geslaagd is.
Dit project komt vanuit jouw dromen. Jij gelooft erin. Bovenal hoop je dat het ook effectief zal aanslaan. Maar dat wéét je niet zeker natuurlijk. En wat als het dan toch niet zou worden wat jij ervan verwacht…?
Perfectionisme paralyse
Onbewust steekt faalangst de kop op. Je durft eigenlijk niet goed beginnen, want wat als mensen ontdekken dat je het eigenlijk ook niet allemaal weet? Wat als het allemaal niet zo goed wordt als jij zou willen? Wat als je faalt?
Daar neemt je perfectionisme de bovenhand. Je wil niets liever dan jouw project perfect afwerken zoals je het in je gedachten hebt. Alles in je hoopt dat het loopt zoals je wil en dat je kan bewijzen dat je idee top is. Alleen… wat als het niet zo is?
Je perfectionisme weerhoudt je ervan om te beginnen. Want dan kan je je blijven verstoppen achter je plan. Je kan voor jezelf excuses verzinnen waarom je nog niet zo succesvol bent als je graag zou willen. Je bent er namelijk nog niet voor de volle 100% voor gegaan, dus kan je ook niet verwachten dat je resultaat er al is.
Dit heet perfectionisme paralyse: je wilt het zó goed doen, dat de voorwaarden allemaal perfect in orde moeten zijn alvorens je durft te springen. En dus blijf je afwachten, uitstellen en werk je niets helemaal af. Je bent als het ware verlamd door je perfectionisme.
De oplossing voor uitstelgedrag
Iedereen die goed werk wil leveren krijgt wel eens te maken met perfectionisme paralyse. Er is namelijk niets mis met het goed willen doen en met resultaten te leveren. Alleen vergeten wij perfectionisten wel eens dat iets niet meteen “af” moet zijn. Een project wordt beter door ermee aan de slag te gaan. Als je start met het uitwerken van je plan, kom je nog zaken tegen die kunnen aangepast worden. Het is de kunst om je niet te verliezen in details.
Als je als perfectionist een zaak wil starten, dan vergelijk je je vaak met mensen die al jaren bezig zijn. Je meet je met mensen die al heel wat ervaring hebben opgedaan én je wil liefst van al nog beter zijn. Je ziet namelijk wat beter kan en jij wil het anders aanpakken. Alleen heb je tijd nodig om zoiets in de wereld te zetten.
Stap voor stap die berg beklimmen
Een berg beklimmen doe je namelijk ook niet van aan de top. Je begint onderaan en gaat stap voor stap vooruit. Je wordt bedrevener naarmate je verder komt en leert de knepen van het vak al doende. Zo is het ook met jouw project.
Concreet betekent dit dat je start bij het uittekenen van de grote lijnen van je project:
- Waar wil je naartoe?
- Wat heb je nodig om daar te geraken?
- Wanneer wil je daar staan?
- Wat is de eerste stap die je gaat nemen?
Focus en leer
Laat je niet te veel afleiden van alle bijkomende ideeën. Ga stap voor stap te werk en vooral: werk eerst af waarmee je begonnen bent. Het is zo makkelijk om je te laten verleiden om af te dwalen. Afdwalen zorgt ook voor verdwalen. Hou je zoveel mogelijk aan je planning en noteer wat je later nog moet in orde brengen. Stap voor stap geraak je naar de top van die berg. De eerste keer ben je vooral gefocust op het beklimmen van de berg. De tweede keer kan je meer genieten van het uitzicht, want de uitdaging om er te geraken is minder groot. Je wéét namelijk al wat je kan. Zo is het ook met je project: werk eerst de grote lijnen uit en maak ze af. Daarna komen de details die je nodig hebt om je project nog te verbeteren.
Nog één belangrijke tip: geniet van het proces van het onderweg zijn. Elke stap die je neemt is een gewonnen stap. Kijk niet te veel naar het eindresultaat, maar open je ogen en zie waar je nu al staat en welke weg je reeds hebt afgelegd. Het traject op zich is namelijk ook al heel erg de moeite waard.
Mijn ervaring met perfectionisme en uitstelgedrag
Zoals hierboven beschreven ging het ook met het maken van mijn website. Ik kreeg een idee en wou dat uitwerken. Maar ik had vele ideeën en wou het liefst alle ideeën meteen in deze website verwerken. Bij het uitwerken van het ene idee kwam er meteen een ander idee. Zo werd ik afgeleid en raakte ik steeds verder van mijn doel verwijderd. Tot ik besliste dat ik stap voor stap te werk zou gaan. Eerst het uitwerken van de Zelfzorg Test. Dat op zich was al een heel project. Ook deze blog hoorde daarbij. In plaats van de test “snel” klaar te willen hebben, heb ik er mijn tijd voor genomen en werkte ik alles uit wat erbij hoorde. De andere ideeën, die zitten er nog steeds en die worden één voor één verder afgewerkt. De perfectionist in mij wil ze het liefst allemaal samen uitwerken, maar de ervaring leert me dat er dan geen enkel idee wordt uitgewerkt.
En ja, ook bij mij zit er nog steeds een vorm van faalangst. Zullen mijn ideeën wel aanslaan? Kan ik al deze ideeën tot uitvoering brengen? Zullen mijn producten goed genoeg zijn en mijn volgers voldoende helpen?
Gelukkig heb ik intussen al wel wat ervaring en heel wat positieve reacties ontvangen. Mijn grootste les is bovendien dat ik me niet meer hoef te laten verlammen door mijn faalangst. Natuurlijk zal niet iederéén fan zijn van mij of van mijn producten. Dat hoeft ook niet. De ervaring leert me dat sommige mensen enthousiaster zijn dan ik ooit had durven dromen.
Loslaten van het resultaat
Van zodra ik losliet om het eindresultaat te willen zien, kon ik steeds meer genieten van het maken van deze website. Dat gebeurde met schrijven, schrappen, herbeginnen, ideeën noteren voor later, soms eens werk te verliezen omwille van technische redenen, …
En toch genoot ik van elke stap. Elke keer ik iets deed, leerde ik iets nieuws.
Elke stap vooruit is namelijk zoveel fijner dan vastzitten in je perfectionisme en in je uitstelgedrag. Gewoon eraan beginnen brengt al rust in je hoofd. Door te beginnen is het niet perfect, maar het is beter dan niets. Ze zeggen dat wijn beter wordt met de jaren. Zo is dat ook met jouw project en jouw idee: door eraan te beginnen kan je leren uit je fouten en kan je met de jaren beter worden. Als je uitstelgedrag vertoont, begin je niet en kan je dus ook niet beter worden.
Kom uit je uitstelgedrag, stap weg van je perfectionisme en zet de eerste stap naar het uitwerken van jouw project.
Je kan het!