Zelfzorg wordt helaas vaak verward met het recht om je egoïstisch gedragen. In deze blog help ik jou ontdekken wat zelfzorg wel en wat het zeker niet is, hoe jij zelfzorg kan toepassen in je dagelijks leven en waarom het absoluut niet hetzelfde is als egoïsme. Tot slot, en dat is misschien nog het belangrijkste, wil ik je graag op het hart drukken dat je zeer goed voor jezelf kunt zorgen zonder daarbij anderen tekort te doen, noch is het noodzakelijk om jezelf helemaal te veranderen of radicale keuzes te maken.
Is het jou ook al opgevallen dat er steeds vaker over zelfzorg gesproken wordt? De naam van mijn praktijk veranderde een goeie 4 jaar geleden naar ‘De Zelfzorg Expert’, omdat ik op dat moment zoveel mensen zag worstelen met zorgen voor anderen en daarbij zichzelf compleet voorbij lopen. Ik besefte plots dat ‘Mind Yourself’, de vorige naam van mijn praktijk, eigenlijk een ingewikkelde verwoording was van ‘zelfzorg’. Omdat ik toen volop chemo-behandelingen en operaties onderging en ik quasi gedwongen werd tot fysieke zelfzorg, viel het puzzelstukje op zijn plaats en zo werd mijn praktijk, samen met mijn gezondheid, herboren.
Ondanks, of misschien mede door, de ‘hype’ van zelfzorg heerst er naar mijn mening een groot misverstand over wat zelfzorg nu echt inhoudt. Veel mensen verwarren het met me-time, en sommigen gebruiken de term jammer genoeg zelfs voor egoïstisch gedrag. Daarmee bedoel ik dat ze zich engageren voor bepaalde projecten of afspraken, maar op het laatste moment afzeggen, met als reden ‘zelfzorg’. Hierdoor komt het belang van zelfzorg ten onrechte in een negatief daglicht te staan. Ik vind het hoog tijd om deze verwarring uit de wereld te helpen en duidelijk te maken dat zelfzorg echt een cruciaal onderdeel is van een gezond en evenwichtig leven.
Waar zelfzorg echt voor staat
Zelfzorg betekent dat je bewust aandacht besteedt aan je eigen fysieke, mentale en emotionele welzijn. Hoe ik het zie is zelfzorg niet bedoeld om jezelf het centrum van de wereld te maken, maar de term is wel zeer nuttig voor alle extreem zorgzame mensen die in de zorg voor anderen, zichzelf compleet voorbij lopen. Door óók voor jezelf te zorgen, is het namelijk mogelijk om energiek, weerbaar en veerkrachtig in het leven te staan en toch je zorgzame zelf te kunnen blijven.
Wat is zelfzorg?
Zelfzorg is het bewust worden van het evenwicht tussen je fysieke, mentale en emotionele welzijn en hiervoor bewust actie ondernemen om dit evenwicht te bewaren en te herstellen wanneer nodig. Met andere woorden zou je kunnen stellen dat zelfzorg hetzelfde betekent als af en toe een pauze nemen tijdens je drukke dag om rustig adem te halen, je spieren te ontspannen en je aandacht naar het hier en nu te brengen. Laten we dat meteen in de praktijk omzetten:
zet je beide voeten op de grond,
als dat comfortabel voelt sluit je je ogen en
adem rustig in door de neus en blaas uit via de mond.
Je doet dit een paar keer
en terwijl je dat doet ontspan je je schouders.
Bij de volgende ademhaling beweeg je je hoofd langzaam van het midden
naar je linker schouder en vervolgens naar je rechter schouder.
Bij de volgende ademhaling schud je even alle spanning uit je lichaam.
Merk op wat dit met je doet
Misschien besef je dat er veel spanning in je lichaam zit.
Mogelijk heb je daar een oordeel over…?
Dat is niet erg, oordelen hebben we allemaal, oplossingen daarentegen… die lijken we vaak niet te vinden. Voor nu mag je tevreden zijn over jezelf dat je deze korte oefening mee gevolgd hebt. Als je ze nog niet gedaan hebt, is het nu hét moment om ze alsnog te doen 😉
Zelfzorg is empathie voor jezelf
Empathie is niet alleen een waardevolle eigenschap in de omgang met anderen, maar ook een cruciaal onderdeel van zelfzorg. Brené Brown, een toonaangevende onderzoeker op het gebied van kwetsbaarheid en empathie, benadrukt in haar bekende filmpje over empathie hoe belangrijk het is om letterlijk naast iemand te zitten en te luisteren zonder oordeel. Ditzelfde principe geldt voor de manier waarop we naar onszelf kijken. Je kunt het filmpje hieronder of via deze link bekijken.
Zelfempathie houdt in dat je vriendelijk en begripvol bent voor jezelf, vooral in tijden van stress of een gevoel van falen. Het betekent dat je jezelf toestaat om je emoties te voelen zonder ze te veroordelen. Het is oké om even stil te staan en te luisteren naar je lichaam. Waar zit de spanning? Waar voel je stress? Wat kun je op dit moment doen om je beter te voelen?
Wij mensen nemen vaak pas actie als we in een probleemsituatie zitten. Nochtans weten we allemaal heel goed dat we gezond moeten eten en veel moeten bewegen om gezondheidsproblemen te voorkomen. Zo gaat dat ook met mentale veerkracht: goed voor jezelf zorgen om mentale problemen te voorkomen. Het rare is dat we dit anderen vaak gunnen. Maar voor onszelf zijn we te streng. We stellen het uit tot wanneer we beseffen dat we onszelf voorbij gelopen hebben en we moeite zullen moeten doen om ons weer beter in ons vel te voelen.
Zelfzorg is zelfinzicht
Om mild te kunnen zijn voor jezelf, moet je zelfinzicht hebben. Zelfzorg en dus zorgen voor jezelf betekent ook dat je jezelf voldoende kent om te weten wat je nodig hebt om stress te verminderen, angst te herkennen en voorkomen, zodat je een gevoel van innerlijke rust kan ervaren.
Zelfinzicht is een belangrijk aspect van zelfzorg. Dit houdt in dat je de tijd neemt om te reflecteren over je eigen behoeften, grenzen en emoties. Het gaat om het erkennen van je uitdagingen en het begrijpen hoe deze je leven beïnvloeden. Pas wanneer je voldoende zelfinzicht hebt, kan je echt goed voor jezelf zorgen. Zelfinzicht helpt je namelijk anticiperen op wat er nog zal komen. Als je goed bent in zelfzorg, dan weet je bijvoorbeeld dat een signaal van prikkelbaarheid erop wijst dat je de voorbije dagen over je grenzen ging en je nood hebt aan een pauze. Die pauze kan betekenen dat je een half uur vroeger gaat slapen.
Een ander voorbeeld is dat je van jezelf beseft dat je in overdrive aan het gaan bent als je extreem bruist van de ideeën. Niet gewoon creatief zijn, maar project na project en idee na idee wil lanceren. In plaats van nog meer te doen weet je dat je op dat moment beter iets minder zou doen. Dit zijn 2 voorbeelden uit mijn persoonlijke leven. Die gelden uiteraard niet voor iedereen.
Zelfzorg betekent echter niet dat je jezelf boven anderen plaatst, maar dat je jezelf op gelijke voet zet met anderen, waarbij je je eigen welzijn net zo belangrijk vindt als dat van de mensen om je heen. Wil jij meer zelfinzicht? De zelfzorg test kan je hierbij helpen.
Wat is zelfzorg niet?
Zelfzorg staat niet gelijk aan egoïsme. Het gaat niet om jezelf isoleren of de behoeften van anderen volledig negeren. In plaats daarvan draait het om het vinden van een balans tussen voor jezelf zorgen en zorg dragen voor anderen. Wanneer je goed voor jezelf zorgt, ben je beter in staat om anderen te helpen en te ondersteunen.
Het is ook belangrijk te benadrukken dat zelfzorg geen eenmalige activiteit is, maar een voortdurende evenwichtsoefening. Zoals eerder aangegeven is het niet iets dat je alleen doet wanneer je je overweldigd voelt. Integendeel, het is een dagelijkse oefening en zelfs een gunst voor jezelf om te luisteren naar je lichaam, je gedachten en je emoties, en de nodige empathie op te brengen om zorgzaam te zijn voor jezelf.
Praktische tips voor zelfzorg
- Maak tijd voor jezelf: Reserveer dagelijks een moment voor jezelf, al is het maar 10 minuten. Gebruik deze tijd om te mediteren, een wandeling te maken, of gewoon te ontspannen.
- Luister naar je lichaam: Je lichaam geeft signalen af wanneer het overbelast is. Leer deze signalen te herkennen en neem actie voordat je opgebrand raakt.
- Stel grenzen: Durf nee te zeggen tegen dingen die je te veel energie kosten. Het is belangrijk om je eigen grenzen te respecteren. Let wel: je zegt best meteen nee. Als je iets hebt toegezegd, is het niet de bedoeling om last-minute af te zeggen.
- Zoek verbinding: Praat met vrienden of familie over je gevoelens, twijfels, zorgen. Sociale steun is een belangrijk onderdeel van zelfzorg.
- Oefen dankbaarheid: Schrijf dagelijks drie dingen op waarvoor je dankbaar bent. Dit helpt je om een positieve mindset te behouden. Wil je hier graag hulp bij? Het praktische zelfzorgboek biedt je tips en extra inzichten.
- Doe aan lichaamsbeweging: Beweging is niet alleen goed voor je fysieke gezondheid, maar ook voor je mentale welzijn. Vind een vorm van beweging die je leuk vindt en maak er tijd voor. Elke minuut bewegen is beter dan helemaal niet bewegen. Zo schrijf ik deze blog terwijl ik aan het wandelen ben op de loopband
- Zelfreflectie: Neem regelmatig de tijd om te reflecteren op je leven. Wat gaat goed? Wat kan beter? Deze zelfreflectie helpt je om bewust te blijven van je eigen noden en doelen.
Conclusie
Zelfzorg is een essentieel onderdeel van een gezond en evenwichtig leven. Het gaat om het ontwikkelen van zelfinzicht, het kennen van je eigen grenzen en deze respecteren, en het vinden van jouw persoonlijke manieren om je fysieke, mentale en emotionele welzijn te bewaren en herstellen. Door empathie voor jezelf te oefenen, kun je beter omgaan met de uitdagingen in je leven zonder jezelf te verliezen in de zorg voor anderen.
Onthoud dat zelfzorg geen egoïsme is, maar een noodzakelijke dagdagelijkse oefening om je veerkracht te vergroten en je in staat te stellen om er ook voor anderen te zijn. Sta jezelf toe om even stil te staan, te luisteren naar je lichaam, en te doen wat nodig is om jezelf te ondersteunen. Uiteindelijk zul je merken dat je door goed voor jezelf te zorgen, ook beter in staat bent om voor de mensen om je heen te zorgen.
