Je merkt het pas als het te laat is. Die knagende vermoeidheid die dieper zit dan een slechte nacht. Die kort lontje dat je verrast, want je bent toch de rust zelve? Die momenten dat je in de spiegel kijkt en een vreemde ziet, iemand met wallen en een blik die vermoeidheid schreeuwt, terwijl je vanbinnen nog steeds de drang voelt om er voor iedereen te zijn.
Als zorgen voor anderen vanzelf gaat, als het voelt als een tweede natuur om een helpende hand te bieden, een luisterend oor te zijn, de boel te regelen… dan is de kans groot dat de zorg voor jezelf stilletjes naar de achtergrond is verdwenen. Je bent de rots in de branding, de steunpilaar. Mensen komen naar je toe met hun zorgen, en jij vangt ze op. Je bent er. Altijd.
Waarom is het zo dat juist diegenen die zo goed zijn in zorgen voor anderen, zichzelf zo vaak vergeten? Het zit vaak diepgeworteld in onze rolpatronen. Misschien ben je altijd al degene geweest die sterk moest zijn, die de boel bij elkaar hield. Er kunnen onuitgesproken verwachtingen zijn, zowel van anderen als van jezelf. En laten we eerlijk zijn, er zit ook een zekere trots in die veerkracht. Het voelt goed om nodig te zijn, om te kunnen helpen. Het geeft een gevoel van voldoening.
Maar hier schuilt een valkuil, zeker voor degenen met een groot hart en een sterke dosis empathie. Je voelt de noden van anderen zo intens, zo goed aan, dat hun stemmen soms luider klinken dan die van jezelf. Je bent zo gefocust op het verlichten van hun last, dat je de subtiele signalen van je eigen lichaam en geest mist. Die vroege waarschuwingssignalen die fluisteren dat de batterij leeg begint te raken.
" Je kan niet schenken uit een lege kan. "
Dus, wat betekent echte zelfzorg voor 'zorgers' of helpende mensen? Het is belangrijk om te beseffen dat het niet gaat om jezelf even ‘op te laden’ om daarna weer harder te kunnen rennen voor anderen. Het is geen quick-fix, geen verplicht bubbelbad dat je afvinkt van een takenlijst.
Echte zelfzorg voor zorgers betekent iets helemaal anders. Het begint met pauzes nemen – niet uit luiheid, maar om op lange termijn beter te kunnen blijven zorgen. Kleine momenten gedurende de dag om even stil te staan, diep adem te halen en te voelen hoe het echt met je gaat. Het is hulp vragen, niet als een teken van zwakte, maar als een blijk van zelfrespect. Erkennen dat ook jij af en toe ondersteuning nodig hebt, is geen falen, maar juist een teken van sterkte en moed.
Het is mildheid oefenen naar jezelf toe. De lat niet constant torenhoog leggen. Jezelf toestemming geven om niet perfect te zijn, om fouten te maken, om even niet de sterke te hoeven zijn. Het is jezelf toestemming geven om je eigen behoeften net zo belangrijk te maken als die van anderen.
Concrete tips voor zelfzorg als je van nature een helper bent:
- Plan ‘niets-momenten’ in je dag: Alleen maar even zitten, zonder iets te ‘moeten’. Vijf minuten kan al een verschil maken.
- Oefen met ‘nee’ zeggen: Het is een complete zin. Je mag grenzen stellen, ook al voelt het in het begin oncomfortabel.
- Vraag actief om hulp: Wees specifiek in wat je nodig hebt. Mensen willen vaak helpen, maar weten niet altijd hoe.
- Check regelmatig in bij jezelf: Stel jezelf de vraag: “Wat heb ik nu écht nodig?” en probeer daar gehoor aan te geven.
- Zoek naar ‘opladers’ die echt werken voor jou: Dit kan een wandeling in de natuur zijn, een creatieve hobby, een gesprek met een dierbare – iets dat je energie geeft zonder dat je iets hoeft te ‘doen’ voor een ander.
- Wees lief voor jezelf op ‘slechte’ dagen: Er zullen momenten zijn dat de vermoeidheid overweldigend is. Geef jezelf dan de ruimte om te rusten en te herstellen, zonder schuldgevoel.
Reflectie:
Stel je nu eens voor dat een goede vriend(in) naar je toe komt en precies vertelt hoe jij je voelt: uitgeput, de neiging om altijd voor anderen klaar te staan, zichzelf vergetend. Wat zou je die vriend(in) met liefde en compassie adviseren? Welke zachte woorden zou je spreken? Welke concrete stappen zou je aanraden?
Misschien is dat wel de sleutel. Wat zou je vandaag aan een dierbare vriend(in) geven om voor zichzelf te zorgen, dat je jezelf nu ook mag geven? Diezelfde mildheid, diezelfde toestemming, diezelfde liefdevolle zorg… begin daar eens. Je verdient het.